Đạo đức nghề nghiệp trong tư vấn đấu thầu – Góc nhìn từ một người trong cuộc
Tại CNC, chúng tôi tin rằng đạo đức nghề nghiệp là nền tảng vững chắc cho mọi hoạt động tư vấn đấu thầu chuyên nghiệp. Sự minh bạch, liêm chính không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là giá trị cốt lõi định hình uy tín và chất lượng dịch vụ. Để làm rõ hơn về tầm quan trọng này, chúng tôi trân trọng giới thiệu bài chia sẻ từ một chuyên gia (giấu tên) đang cộng tác cùng CNC, có thâm niên dày dạn trong lĩnh vực tư vấn đấu thầu tại Việt Nam, người đã trải nghiệm trực tiếp những thách thức về đạo đức trong suốt sự nghiệp của mình.
Lời mở đầu
Trong hơn 15 năm làm nghề tư vấn đấu thầu tại Việt Nam, tôi đã có cơ hội tham gia hàng trăm gói thầu thuộc đủ lĩnh vực – từ y tế, giáo dục, giao thông đến năng lượng tái tạo. Mỗi dự án là một câu chuyện riêng, nhưng có một điều luôn khiến tôi trăn trở và suy ngẫm:
Đạo đức nghề nghiệp – liệu có đang được đặt đúng vị trí trong lĩnh vực tư vấn đấu thầu?
Tư vấn đấu thầu – nghề gắn liền với “lằn ranh đỏ”
Khác với nhiều ngành nghề kỹ thuật thuần túy, tư vấn đấu thầu là lĩnh vực có tính giao thoa giữa chuyên môn, pháp lý, con người và không ít áp lực vô hình từ bên ngoài.
Một chuyên gia tư vấn giỏi không chỉ am hiểu quy định, biết cách xây dựng hồ sơ chuẩn mực, mà quan trọng hơn, phải biết nói “không” đúng lúc – ngay cả khi điều đó đồng nghĩa với mất cơ hội, mất hợp đồng.
Tôi từng chứng kiến những “tiểu xảo” được lồng ghép khéo léo trong tiêu chí đánh giá, hoặc những gợi ý ngầm về một nhà thầu “đã được chọn”. Ví dụ, một gói thầu cung cấp thiết bị cho một bệnh viện tuyến tỉnh yêu cầu nhà thầu phải có ít nhất ba hợp đồng tương tự trong… đúng chính địa bàn tỉnh đó – một cách loại thẳng các nhà thầu có năng lực nhưng không “quen mặt”.
Một lần khác, trong gói thầu xây lắp hạ tầng kỹ thuật ở khu công nghiệp, bên mời thầu gợi ý tôi điều chỉnh điểm kỹ thuật của nhà thầu “đối tác lâu năm”, bất chấp họ không đạt tiêu chuẩn về an toàn lao động. Khi tôi từ chối, họ viện cớ thay tổ tư vấn vì “lý do chuyên môn”.
Trong những thời khắc ấy, tôi hiểu rằng đạo đức nghề nghiệp không nằm ở kiến thức luật, mà nằm ở bản lĩnh giữ mình trong sạch trước sức ép.
“Giữ mình” không dễ, nhưng đáng giá
Tôi vẫn nhớ một dự án ODA mà tôi làm tư vấn đấu thầu tại miền Trung. Dự án có quy mô lớn, nhà tài trợ nước ngoài yêu cầu nghiêm ngặt về tính minh bạch. Ban đầu, mọi việc diễn ra suôn sẻ. Tuy nhiên, khi bước vào giai đoạn đánh giá, một bên mời thầu có ý muốn “gợi ý” thay đổi điểm của nhà thầu quen thuộc để đủ điều kiện kỹ thuật. Tôi đã thẳng thắn từ chối. Đó là quyết định không dễ – vì tôi biết chắc sau đó họ sẽ thay tôi. Nhưng chính việc ấy giúp tôi hiểu:
Danh dự nghề nghiệp một khi đã hoen ố, thì không thể sửa bằng bất kỳ hồ sơ nào.
Không phải lúc nào giữ mình cũng dễ. Có một lần, tôi được mời làm tư vấn gói mua sắm cho ngành giáo dục ở một huyện miền núi. Khi rà soát hồ sơ, tôi phát hiện có dấu hiệu “cài cắm” tiêu chí kỹ thuật mang tính định hướng. Tôi đề nghị điều chỉnh lại, nhưng nhận được phản hồi kiểu “gói nhỏ mà anh cũng làm căng vậy?”. Tôi nhẹ nhàng từ chối tiếp tục.
Thú thật, không phải ai cũng có điều kiện để giữ được “sự tử tế” giữa những vòng xoáy của lợi ích. Nhưng tôi tin, nếu ngành đấu thầu muốn đi lên, thì từng người trong nghề phải chịu trách nhiệm với chính hành vi của mình.
Luật pháp có thể giám sát, nhưng đạo đức là lựa chọn cá nhân
Luật Đấu thầu 2023 đã có nhiều bước tiến đáng ghi nhận trong việc thúc đẩy tính minh bạch như: mở rộng phạm vi đấu thầu qua mạng, tăng cường công khai, siết chặt điều kiện tham gia và xử lý sai phạm. Nhưng xin thưa, luật pháp dù có hoàn thiện đến đâu chỉ là “vòng ngoài” – còn vòng trong nằm ở tâm thức người làm nghề.
Tư vấn đấu thầu không chỉ là dịch vụ – nó còn là niềm tin được giao phó. Tư vấn đấu thầu không chỉ làm hồ sơ hay đánh giá nhà thầu, mà đang đại diện cho cam kết minh bạch, công bằng trong sử dụng nguồn lực công. Niềm tin ấy đến từ chủ đầu tư, từ nhà thầu, từ cộng đồng – rằng mọi quyết định được đưa ra dựa trên năng lực và pháp luật, chứ không vì quan hệ hay lợi ích riêng.
Một nhà thầu không đủ năng lực nhưng vẫn trúng thầu có thể gây ra những hệ lụy nghiêm trọng. Dự án bị chậm tiến độ, chi phí bị đội lên nhiều lần, chất lượng công trình không đảm bảo, thậm chí tiềm ẩn rủi ro cho an toàn của cộng đồng – nhất là trong các lĩnh vực như y tế, giao thông, xây dựng dân sinh.
Những hậu quả đó không chỉ dừng lại ở con số thiệt hại. Nó kéo dài nhiều năm, gây lãng phí ngân sách, tạo ra tâm lý hoài nghi trong xã hội, làm xói mòn niềm tin vào tính minh bạch và hiệu quả của hệ thống.
Và trong chuỗi nguyên nhân dẫn đến những hệ lụy đó, đôi khi người tư vấn là mắt xích quan trọng – mà ít khi bị gọi tên. Bởi lẽ, vai trò của họ nằm phía sau cánh gà, ít ai thấy được nếu không có sự soi chiếu kỹ lưỡng và trung thực.
Lời kết
Tôi không kỳ vọng tất cả tư vấn đấu thầu đều trở thành “người hùng” trong sạch. Nhưng tôi tin, nếu mỗi người biết tự hỏi mình một câu trước mỗi gói thầu: “Việc này có đúng với đạo đức nghề nghiệp không?”, thì ngành nghề của chúng ta đã bước thêm một bước dài về phía sự chuyên nghiệp và đáng tin cậy.
Tôi vẫn giữ một nguyên tắc riêng: “Càng khó giữ đạo đức, càng đáng để giữ”. Và tôi hy vọng, nguyên tắc đó không chỉ là của riêng tôi.
Bài chia sẻ từ chuyên gia đã làm rõ những thử thách và ý nghĩa sâu sắc của việc giữ vững đạo đức trong nghề tư vấn đấu thầu. Tại CNC, chúng tôi đồng lòng với quan điểm này và cam kết mang đến dịch vụ tư vấn đấu thầu minh bạch, chuyên nghiệp và đáng tin cậy. Chúng tôi hiểu rằng niềm tin của khách hàng và sự phát triển lành mạnh của ngành phụ thuộc vào bản lĩnh giữ mình và lựa chọn đạo đức của mỗi người làm nghề.
Nếu bạn đang tìm kiếm một đối tác tư vấn đấu thầu đặt đạo đức và sự chuyên nghiệp lên hàng đầu, hãy liên hệ với CNC. Chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn để xây dựng những dự án thành công và bền vững, dựa trên sự tử tế và trách nhiệm.
Liên hệ
Bất kỳ ý kiến đóng góp, hiệu chỉnh nào của độc giả đối với các nội dung trong bài viết Giải quyết tranh chấp tại VIAC này hoặc cần CNC hỗ trợ thêm, vui lòng gửi về:
CÔNG TY LUẬT TNHH CNC VIỆT NAM
Địa chỉ: 28 Đại lộ Mai Chí Thọ, Phường An Phú, Tp. Thủ Đức,
Hồ Chí Minh, Việt Nam
Điện thoại: (84) 28-6276 9900
Hot line: (84) 916-545-618
Email: contact@cnccounsel.com
Website: cnccounsel
