Cơ chế đột phá về Thiết kế FEED để phát triển các dự án đường sắt trọng điểm

Ngày 11/06/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định 123/2025/NĐ-CP quy định chi tiết về Thiết kế FEED áp dụng cho các dự án đường sắt trọng điểm bao gồm:

Tuyến Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng
Tuyến đường sắt cao tốc Bắc – Nam
Các hệ thống metro tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh

Với Nghị định 123/2025, Việt Nam đã tiến gần hơn với thông lệ quốc tế về xây dựng, bởi Thiết kế FEED tồn tại rất phổ biển tại các dự án hạ tầng lớn trên toàn cầu (như đường sắt cao tốc, metro, cảng biển, sân bay).

Bước ngoặt này được kỳ vọng sẽ tạo động lực cho các dự án hạ tầng trọng điểm của Việt Nam, đặc biệt là các dự án PPP hoặc vay vốn ODA từ các tổ chức như ADB, WB hay JICA.

Thông qua Cập Nhật Pháp Lý này, CNC sẽ tóm lược những điểm chính liên quan đến FEED theo Nghị định 123/2025, cụ thể:

Chức năng của FEED
Yêu cầu chung đối với FEED
Hồ sơ Thiết kế FEED
Một số chính sách đặc thù đối với FEED
Tóm tắt quy trình triển khai FEED
Thách thức đối với FEED

Chức năng của FEED

Tại các dự án đường sắt trọng điểm, Thiết kế FEED (Front-End Engineering Design hay Thiết kế Kỹ thuật Tổng thể) có thể được sử dụng để thay thế thiết kế cơ sở trong Báo cáo nghiên cứu khả thi. Theo đó, thiết kế tại các dự án này sẽ được thực hiện theo trình tự 02 bước, gồm (i) Thiết kế FEED và (ii) Thiết kế sau FEED (thiết kế chi tiết/thiết kế bản vẽ thi công).[1]

Ưu điểm chính của Thiết kế FEED là chi tiết hóa các yêu cầu về công nghệ và kỹ thuật, mà các thông tin chi tiết này sẽ trở thành cơ sở để triển khai các công việc tiếp theo như:[2]

Xác định tổng mức đầu tư
Lập dự toán gói thầu
Xác định phương án công nghệ
Lựa chọn nhà thầu và phân chia gói thầu EPC/EC/EP ngay từ bước Thiết kế FEED

Với các ưu điểm trên, Thiết kế FEED trở thành một công cụ minh bạch hóa, chi tiết hóa và giảm thiểu rủi ro đội vốn và chậm tiến độ – vốn là nỗi nhức nhối thâm niên trong các dự án trọng điểm tại Việt Nam.

Trong khi đó, các ưu điểm trên không tồn tại ở thiết kế cơ sở, bởi thiết kế cơ sở chỉ có tính chất định hướng kỹ thuật sơ bộ và tham chiếu ban đầu, cũng như mức độ chi tiết kỹ thuật không cao.

Yêu cầu chung đối với FEED

Tuy nhiên, Thiết kế FEED chỉ phát huy các chức năng nói trên nếu đảm bảo các yêu cầu sau đây:[3]

Tuân thủ nhiệm vụ thiết kế và chủ trương đầu tư
Tuân thủ tiêu chuẩn áp dụng, yêu cầu về an toàn, môi trường, phòng cháy chữa cháy
Tính khả thi và hiệu quả thông qua giải pháp thiết kế
Đủ nội dung về cấu trúc tổng thể của hệ thống, thông tin/thông số/kích thước/vật liệu chủ yếu
Kèm theo BIM với mức độ thông tin phù hợp, định dạng gốc và mở
Quy cách hồ sơ thiết kế FEED (chi tiết xem dưới đây)

Hồ sơ Thiết kế FEED

Hồ sơ Thiết kế FEED cần đáp ứng quy cách sau đây:[4]

Thuyết minh thiết kế
Bản vẽ thiết kế có tên và chữ ký xác nhận của (i) người trực tiếp thiết kế, (ii) người kiểm tra thiết kế, (iii) chủ trì thiết kế, (iv) chủ nhiệm thiết kế, (v) tư vấn lập dự án, và (vi) tư vấn lập thiết kế FEED
Chỉ dẫn kỹ thuật
Tài liệu liên quan khác
Đảm bảo tra cứu và bảo quản lâu dài

Một số chính sách đặc thù đối với FEED

Nghị định 123/2025 quy định một số chính sách đặc thù đối với FEED, chẳng hạn như:

Khuyến khích ứng dụng công nghệ mới: Digital Twin, GIS, AIM, Digital Twin[5]
Được thuê tư vấn nước ngoài cho Thiết kế FEED và công tác liên quan[6]
Được thực hiện song song các bước trong giai đoạn chuẩn bị để rút ngắn tiến độ[7]

Tóm lược quy trình triển khai FEED

Quy trình triển khai Thiết kế FEED có thể nói là vấn đề được quan tâm nhất trong Nghị định 123/2025. Theo đó, quy trình này sẽ bao gồm 07 bước như sau:

Khảo sát xây dựng
Thiết kế FEED
Xác định tổng mức đầu tư xây dựng
Lập Báo cáo giữa kỳ của Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng (Báo cáo giữa kỳ)
Lập Báo cáo nghiên cứu khả thi hoàn chỉnh (Báo cáo hoàn chỉnh)
Thẩm định quyết định đầu tư dự án
Quyết định phê duyệt dự án đầu tư xây dựng
Thiết kế sau FEED

Để Quý độc giả tiện theo dõi quy trình triển khai FEED, CNC kính chia sẻ lưu đồ sau đây:

Tóm lược quy trình triển khai FEED

Bước 1. Khảo sát xây dựng

Chủ đầu tư phê duyệt nhiệm vụ khảo sát xây dựng (được lập bởi Tư vấn hỗ trợ chuẩn bị dự án) và phương án kỹ thuật khảo sát xây dựng (được lập bởi nhà thầu khảo sát).[8]

Dựa trên nhiệm vụ khảo sát và phương án kỹ thuật khảo sát đã duyệt, nhà thầu khảo sát tiến hành khảo sát và lập Báo cáo kết quả khảo sát xây dựng để trình Chủ đầu tư phê duyệt.[9]

Báo cáo kết quả khảo sát xây dựng là cơ sở để lập Thiết kế FEED, Báo cáo giữa kỳ và Báo cáo nghiên cứu khả thi, đồng thời là thành phần hồ sơ hoàn thành công trình.[10]

Bước 2. Thiết kế FEED

Nhiệm vụ thiết kế FEED là cơ sở lập thiết kế FEED tại Báo cáo nghiên cứu khả thi (bao gồm Báo cáo giữa kỳ và Báo cáo hoàn chỉnh). Theo đó, nhiệm vụ thiết kế FEED sẽ được lập bởi tư vấn hỗ trợ chuẩn bị dự án và trình Chủ đầu tư chấp thuận.[11]

Tiếp đến, Thiết kế FEED sẽ được triển khai dựa trên Nhiệm vụ thiết kế đã chấp thuận và phải tuân thủ quy cách hồ sơ thiết kế FEED đã nêu trên đây.

Bước 3. Xác định tổng mức đầu tư xây dựng

Dựa trên cơ sở Thiết kế FEED, tư vấn lập dự án sẽ tính toán tổng mức đầu tư xây dựng, bao gồm tổng mức đầu tư xây dựng ước tính để làm cơ sở hoàn thiện Báo cáo giữa kỳ, và tổng mức đầu tư xây dựng để làm cơ sở hoàn thiện Báo cáo hoàn chỉnh.[12]

Về cơ bản, tổng mức đầu tư xây dựng sẽ bao gồm:

Chi phí bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
Chi phí xây dựng
Chi phí thiết bị
Chi phí quản lý dự án
Chi phí tư vấn đầu tư
Chi phi dự phòng
Chi phí khác

Bước 4. Lập Báo cáo giữa kỳ

Căn cứ nhiệm vụ thiết kế FEED được chấp thuận, tư vấn lập dự án tiến hành lập Báo cáo giữa kỳ.[13]

Nội dung của Báo cáo giữa kỳ bao gồm:[14]

Thông tin chung về dự án
Phân tích phương án công nghệ, phương án tuyến, vị trí công trình chính
Tổng mức đầu tư xây dựng ước tính
Đánh giá ban đầu về hiệu quả kinh tế, tiến độ và rủi ro
Đề xuất phương án tối ưu
Đề xuất phân chia dự án
Hồ sơ thiết kế FEED sơ bộ

Song song đó, Thủ tướng thành lập Hội đồng thẩm định nhà nước.[15] Hội đồng thẩm định nhà nước sẽ lựa chọn Tư vấn thẩm tra để lập Báo cáo kết quả thẩm tra cho Báo cáo giữa kỳ.[16]

Dựa vào Báo cáo kết quả thẩm tra và ý kiến đề xuất của Thường trực Hội đồng thẩm định, Thủ tướng ban hành văn bản chấp thuận Báo cáo giữa kỳ để làm cơ sở lập Báo cáo hoàn thành.[17]

Bước 5. Lập Báo cáo hoàn chỉnh

Sau khi Báo cáo giữa kỳ đã được Thủ tướng chấp thuận, Tư vấn lập dự án triển khai Báo cáo hoàn chỉnh để tổ chức thẩm định và quyết định đầu tư dự án. Báo cáo hoàn chỉnh bao gồm các nội dung sau:[18]

Thuyết minh chung (gồm tổng mức đầu tư xây dựng)
Hồ sơ thiết kế FEED hoàn chỉnh
Hồ sơ thiết kế phòng chống cháy nổ
Hồ sơ đề xuất chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng
Hồ sơ liên quan đến kế hoạch tổng thể lựa chọn nhà thầu, phương án phân chia gói thầu, dự toán gói thầu EPC/EC/EP
Các tài liệu liên quan khác

Tư vấn thẩm tra lập Báo cáo kết quả thẩm tra cho Báo cáo hoàn chỉnh.[19]

Bước 6. Thẩm định quyết định đầu tư dự án

Chủ đầu tư trình các hồ sơ được thu thập ở Bước 4 và Bước 5 cho Thủ tướng và Hội đồng thẩm định.[20]

Hội đồng thẩm định ban hành Báo cáo thẩm định trong vòng 30 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ của Chủ đầu tư.[21]

Bước 7. Quyết định phê duyệt dự án đầu tư xây dựng

Trên cơ sở Báo cáo thẩm định của Hội đồng thẩm định nhà nước và kết quả kiểm toán tổng mức đầu tư xây dựng của Kiểm toán nhà nước, Thủ tướng xem xét ban hành Quyết định phê duyệt dự án đầu tư xây dựng.[22]

Bước 8. Thiết kế sau FEED

Chủ đầu tư hoặc Nhà thầu EPC/EC/EP lập và phê duyệt thiết kế sau FEED để làm cơ sở triển khai thi công.[23]

Thách thức đối với FEED

Bên cạnh những lợi ích, Thiết kế FEED cũng sẽ đối diện với một số thách thức trong quá trình triển khai các dự án đường sắt trọng điểm.

Thứ nhất là thách thức xung đột pháp luật. Cụ thể, Nghị định 123/2025 chồng chéo với nhiều quy định trong Luật Xây dựng hiện hành, đơn cử như luật vẫn yêu cầu thiết kế cơ sở trong báo cáo nghiên cứu khả thi, hay trình tự thiết kế chưa công nhận FEED là một cấp thiết kế hợp pháp.

Thứ hai là rủi ro lạm dụng EPC trong quá trình triển khai dự án. Dù Nghị định 123/2025 cho phép lựa chọn nhà thầu EPC từ giai đoạn thiết kế FEED, nhưng trong trường hợp nhà thầu EPC thiếu năng lực kiểm tra hồ sơ FEED, nhà thầu sẽ lập FEED theo hướng có lợi cho chính họ, cũng như chủ đầu tư bị lệ thuộc vào một hồ sơ “vừa đủ nhưng không tối ưu”.

Thứ ba là thách thức về năng lực tổ chức và con người. Bởi lẽ, phần lớn đơn vị tư vấn trong nước chưa quen với thiết kế FEED, cũng như chưa có kinh nghiệm phối hợp BIM hay các ứng dụng công nghệ mới. Đồng thời, cơ quan quản lý cũng chưa chắc đã đủ năng lực thẩm định những bộ hồ sơ phức tạp hơn hẳn thiết kế cơ sở.

Phụ trách:

Cộng sự Cấp Cao I Trần Phạm Hoàng Tùng

Điện thoại: (84) 901 334 192

Email: tung.tran@cnccounsel.com

Trợ lý luật sư I Phạm Nguyễn Tấn Trung

Điện thoại: (84) 347 924 900

Email: trung.pham@cnccounsel.com

[1] Điều 3.1 và 4.4 Nghị định 123/2025

[2] Điều 10.4, 13.1(d) và 13.5 Nghị định 123/2025

[3] Điều 10 Nghị định 123/2025

[4] Điều 10.6 Nghị định 123/2025

[5] Điều 4.3 Nghị định 123/2025

[6] Điều 4.7 Nghị định 123/2025

[7] Điều 4.5 Nghị định 123/2025

[8] Điều 6.1 và 6.5 Nghị định 123/2025

[9] Điều 7 và 8.1 Nghị định 123/2025

[10] Điều 7.1, 7.4 và 8.3 Nghị định 123/2025

[11] Điều 9.1 Nghị định 123/2025

[12] Điều 22 và Điều 23 Nghị định 123/2025

[13] Điều 11.1 Nghị định 123/2025

[14] Điều 12 Nghị định 123/2025

[15] Điều 14.1 Nghị định 123/2025

[16] Điều 15 Nghị định 123/2025

[17] Điều 11.3 và 16 Nghị định 123/2025

[18] Điều 13 Nghị định 123/2025

[19] Điều 15 Nghị định 123/2025

[20] Điều 17.1 và 17.2 Nghị định 123/2025

[21] Điều 17.3 Nghị định 123/2025

[22] Điều 17.4, 17.5 và 19.1 Nghị định 123/2025

[23] Điều 21 Nghị định 123/2025